Üretim, Sanayi, Apple, Kriz, İşsizlik

İşletme okumaya başladığım ilk yıllarda hayatıma biraz daha fazla girdi küreselleşme kelimesi… Sınırlar kalkar. Lojistik ve ulaşım teknolojileri gelişmiş, maliyetler azalmıştır. Artan işgücü maliyetleri üretimi Avrupa ve Amerika’dan Asya ülkelerine kaydırmıştı… Hatta o zamanlar Almanya hala ihracat şampiyonuydu…

Aslında akıl sır erdiremediğim bir mesele vardı. Koca koca şirketler kendi ülkelerini bırakıp Çin başta olmak üzere uzakdoğuya taşınıyordu. İyide diyordum birgün tüm üretim oraya kayadığında bu batılı ülkelerin vatandaşları ne iş yapacak. Gurularımız, üretim kaysa da arkasında gelişen hizmet sektörünü bırakıyor. İstihdam oraya kayıyor diyerek açıkladılar. Peki ama nereye kadar…

Şimdi Avrupa ve Amerika’nın içinde bulunduğu ekonomik çıkmazda ve işsizlik sorununda şirketlerin üretim merkezlerini doğuya kaydırmasının etkisi yoktur demek saflık olur herhalde. Çözüm mü? Aslında pratikte bir çözümü yok.

Son dönemde ABD Başkanlık seçimleri kapsamında Obama, yeni Steve Jobs’ların ve Apple’ların çıkması gerektiğini vurgularken, biraz geriye gittiğimizde Steve Jobs ve Obama’nın arasındaki diyalog önem kazanıyor. IPhone neden ABD’de üretilmesin ? İstihdam neden ABD’de sağlanmasın?

Şirketlerin yegane amacı kar üretmektir. Paranın da günümüzde milliyeti kalmamıştır. Apple daha fazla maliyete katlanarak neden ABD’de telefon üretmeye başlasın ki…
New York Times’da geçtiğimiz pazar yer alan nefis makalede bu iyice irdelenmiş. Serdar Kuzuloğlu da Radikal’deki köşesinde özetlemiş.

Üst düzey bir Apple yetkilisi yaptığı açıklama ile ABD ve Obama’nın pek de gündemlerinde olmadığımı özetliyor. “Biz 100‘den fazla ülkede iPhone satıyoruz. ABD de bunlardan biri…” Önemli olan şirketlerin karını maksimize etmesidir. Son iki gündür herhangi bir haber kaynağına girdiyseniz Apple’ın rekor karlarını ve bankadaki çürümeye terkedilmiş 93 Milyar $‘cık naktini görmüşsünüzdür. Neden ABD’ye üretim için dönsünler ki…

New Yorker’dan  Nicholas Thompson ise Çin’deki üretim şartlarının kötülüğüne değinmiş ve bizim halkımız üç ton domuz ve onüç ton pirinçten çok daha fazlasını hakediyor demiş.
“Üretim burada olmasa bile işletim sistemi ve uygulamalar buradan kodlanıyor.” Bu da farklı bir bakış açısı.

Hangisi daha önemlidir bilinmez ama batının ve ekonomik sisteminin işin içinden çıkamaması Apple için birşey ifade etmiyor. Satışlardan ve kardan gayet memnunlar. Steve Jobs bugünleri göremedi ama bakalım bu büyüme ivmesi nerede kırılacak… Hiç birşey baki değil nede olsa değil mi…

Küreselleşme ile girdim Apple ile çıktım. Üretim daha yeni bölgelere de kayacak. Afrika’da tekstil… neden olmasın. Batı’nın ise üretim konusunda artık yapabileceği çok şey kalmadı. İçerik ve hizmet sektörleri ile işsizliği domine edebilirlermi bilinmez…

Obama kusura bakmasın ama Apple, Çin’de bulduğu üretim olanaklarının daha ucuz ve iyisini bulmadan geri dönmez. Hele Tim Cook baştayken ki kendileri Apple üretimini uzakdoğuya kaydırann kişidir. Biraz zor.

 

Kamil Mehmet ÖZKAN

@kamilozkan

Görsel Kaynak